Nghe là kỹ năng cơ bản trong việc tiếp thu ngôn ngữ, có mối quan hệ bổ sung lẫn nhau với nói, đọc, viết, đặc biệt là đọc.
Nghe và đọc có điểm chung là khả năng hiểu thông tin trong quá trình xử lý thông tin và ảnh hưởng lẫn nhau trong giáo dục tiếng mẹ đẻ và tiếng nước ngoài.
Do đó, việc xem xét khả năng đọc khi giảng dạy kỹ năng nghe sẽ rất hiệu quả.
Ⅰ Mở đầu
Trong giáo dục hiện đại, kỹ năng nghe đóng vai trò vô cùng quan trọng, vì đây là một trong những kỹ năng ngôn ngữ cơ bản, bổ sung cho nói, đọc và viết. Những kỹ năng ngôn ngữ này cùng nhau đóng vai trò thiết yếu trong việc hiểu và sử dụng ngôn ngữ, giúp người học nâng cao hiệu quả khả năng ngôn ngữ của mình. Nghe là quá trình tiếp nhận và hiểu thông tin âm thanh hoặc ngôn ngữ xung quanh, đóng vai trò quan trọng trong nhiều tình huống, từ giai đoạn đầu tiếp thu ngôn ngữ cho đến giao tiếp. Trong hệ thống giáo dục ngôn ngữ, kỹ năng nghe được coi trọng ngang bằng với nói, đọc và viết, đặc biệt được chú trọng để giúp người học tiếp thu ngôn ngữ tự nhiên và nâng cao khả năng giao tiếp. Giữa các kỹ năng này có mối liên hệ qua lại, ảnh hưởng lẫn nhau, giúp người học có được khả năng ngôn ngữ tốt hơn trong nhiều môi trường khác nhau. Vậy, mối quan hệ giữa kỹ năng nghe và các kỹ năng ngôn ngữ khác như thế nào? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn.
Ⅱ Thân bài
Khái niệm về nghe
Nghe là quá trình nhận biết và giải thích thông tin âm thanh hoặc ngôn ngữ xung quanh. Đây là một trong bốn kỹ năng ngôn ngữ cơ bản, cùng với nói, đọc và viết, là một trong những khả năng then chốt để hiểu và sử dụng ngôn ngữ. Nghe diễn ra trong nhiều hoàn cảnh khác nhau, mang nhiều ý nghĩa và tầm quan trọng khác nhau, từ giai đoạn đầu tiếp thu ngôn ngữ cho đến giao tiếp trong thế giới thực.
Quá trình nghe bao gồm việc tiếp nhận âm thanh và giải thích chúng. Nghe ngôn ngữ là hiểu những biểu đạt ngôn ngữ của người nói, còn nghe phi ngôn ngữ là hiểu tình huống thông qua âm thanh môi trường xung quanh. Nghe ngôn ngữ bao gồm việc hiểu cách phát âm, ngữ điệu, từ vựng và ngữ pháp của ngôn ngữ và nắm bắt ý nghĩa.
Khả năng nghe giúp nâng cao khả năng giao tiếp và giúp người học hiểu và sử dụng nhiều thông tin khác nhau xảy ra trong môi trường xung quanh. Đặc biệt, trong giáo dục ngôn ngữ, việc tăng cường khả năng nghe được coi là rất quan trọng để giúp người học tiếp thu ngôn ngữ một cách tự nhiên và nâng cao khả năng giao tiếp. Thông qua việc nghe, người học không chỉ cải thiện khả năng phát âm, ngữ điệu, cách sử dụng từ vựng mà còn cả khả năng hiểu ý nghĩa trong từng ngữ cảnh. Khả năng nghe này giúp người học giao tiếp hiệu quả và tiếp thu kiến thức trong nhiều tình huống khác nhau.
2. Tầm quan trọng của kỹ năng nghe
Nghe chiếm một phần quan trọng trong giáo dục ngôn ngữ và được coi là một trong bốn kỹ năng ngôn ngữ cơ bản, cùng với nói, đọc và viết. Tầm quan trọng của kỹ năng nghe được đánh giá rất cao trong nhiều hệ thống giáo dục.
Từ giai đoạn đầu tiếp thu ngôn ngữ cho đến giao tiếp trong thế giới thực, nghe là kỹ năng cần thiết để người học hiểu và sử dụng ngôn ngữ. Đặc biệt, trong giáo dục ngôn ngữ, việc nhấn mạnh khả năng nghe nhằm mục đích giúp người học tiếp thu ngôn ngữ một cách tự nhiên và nâng cao khả năng giao tiếp.
Trong nhiều chương trình học, khả năng nghe được coi là một bước quan trọng để hiểu cách phát âm, ngữ điệu, cách sử dụng từ vựng và nắm bắt ý nghĩa trong từng ngữ cảnh. Nghe là yếu tố cần thiết giúp học sinh tiếp thu thông tin qua các bài giảng hoặc giao tiếp với bạn bè và là yếu tố quan trọng trong giao tiếp thực tế.
Do đó, nghe chiếm một vị trí quan trọng trong giáo dục ngôn ngữ, giúp người học giao tiếp và tiếp thu kiến thức hiệu quả trong nhiều tình huống ngôn ngữ khác nhau.
3. Các lĩnh vực khác ngoài nghe
1) Khái niệm nói
Nói là kỹ năng ngôn ngữ dùng để thể hiện ý kiến và giao tiếp với người khác. Được coi là một trong bốn kỹ năng ngôn ngữ cơ bản, cùng với nghe, đọc và viết, đóng vai trò quan trọng trong việc sử dụng và hiểu ngôn ngữ. Nói được định nghĩa là quá trình truyền đạt suy nghĩ và cảm xúc bằng âm thanh và hình thức ngôn ngữ.
Khái niệm nói không chỉ đơn thuần là phát âm từ mà còn bao gồm việc sử dụng các đặc điểm ngôn ngữ thích hợp như ngữ điệu, trọng âm, giọng điệu và nhịp điệu để truyền đạt thông điệp hiệu quả đến người nghe, tùy thuộc vào mục đích giao tiếp. Ngoài ra, việc sử dụng từ vựng và ngữ pháp phù hợp với từng ngữ cảnh cũng giúp cho việc giao tiếp trở nên rõ ràng và hiệu quả.
Nói có thể diễn ra trong nhiều tình huống khác nhau, bao gồm hội thoại, thuyết trình, trình bày, tranh luận, phỏng vấn,… bao gồm quá trình giao tiếp với người khác. Đặc biệt, nói đòi hỏi khả năng lựa chọn và áp dụng các kỹ năng nói phù hợp với từng ngữ cảnh, đóng vai trò quan trọng giúp người học giao tiếp hiệu quả và truyền đạt kiến thức.
Tóm lại, nói là quá trình giao tiếp thông qua việc sử dụng ngôn ngữ, thể hiện khả năng then chốt trong tương tác xã hội và truyền đạt kiến thức, đóng vai trò quan trọng trong việc rèn luyện khả năng giao tiếp hiệu quả trong nhiều tình huống khác nhau.
2) Khái niệm đọc
Đọc được định nghĩa là quá trình hiểu và giải thích ý nghĩa của chữ cái hoặc từ ngữ. Đây là một trong bốn kỹ năng ngôn ngữ cơ bản, cùng với nói, nghe và viết, là một trong những khả năng then chốt để sử dụng và hiểu ngôn ngữ. Đọc bao gồm quá trình nhận biết chữ cái hoặc câu văn bằng thị giác và giải thích ý nghĩa ngôn ngữ của chúng để hiểu thông tin.
Khái niệm đọc không chỉ đơn thuần là nhìn và phát âm chữ cái hoặc từ ngữ mà còn là quá trình hiểu và liên kết ý nghĩa của chúng. Điều này bao gồm việc hiểu ngữ pháp, từ vựng, ngữ cảnh, v.v… và áp dụng chúng trong quá trình đọc, thể hiện qua khả năng đọc hiểu.
Đọc bao gồm nhiều dạng văn bản khác nhau, từ tác phẩm văn học, bài báo, sách giáo khoa,… và nhiều chủ đề và loại văn bản khác nhau. Khả năng đọc không chỉ quan trọng trong học tập mà còn ảnh hưởng lớn đến việc tiếp thu thông tin, giao tiếp và nâng cao tư duy trong đời sống hàng ngày.
Tóm lại, đọc là quá trình hiểu và giải thích chữ viết để nắm bắt ý nghĩa, từ đó nâng cao kiến thức, cải thiện khả năng diễn đạt bản thân và tư duy.
4. Điểm tương đồng và mối liên hệ giữa nghe và đọc
1) Điểm tương đồng giữa nghe và đọc: Nghe và đọc có điểm chung là chức năng hiểu trong quá trình xử lý thông tin. Cả hai đều có thể áp dụng quá trình xử lý thông tin từ trên xuống, từ dưới lên và quá trình tương hỗ, và các loại hoạt động trước, trong và sau khi nghe và đọc tương tự nhau. Điều này có nghĩa là cả hai kỹ năng đều sử dụng các chiến lược và phương pháp tiếp cận tương tự nhau để tiếp nhận và giải thích thông tin.
2) Mối liên hệ giữa nghe và đọc: 1. Mối liên hệ trong giáo dục tiếng mẹ đẻ: Trong giáo dục tiếng mẹ đẻ, nghe và nói thường được tiến hành trước khi học đọc. Tức là, trẻ em bắt đầu phát triển khả năng giao tiếp bằng cách nghe và nói trước. Học sinh có khả năng nghe tốt thường có khả năng đọc tốt và ngược lại, học sinh có khả năng nghe kém thường có khả năng đọc kém.
3) Mối liên hệ trong giáo dục ngoại ngữ: Trong giáo dục ngoại ngữ, nghe và đọc cũng có mối liên hệ với nhau. Tùy thuộc vào việc tập trung vào các chức năng cụ thể mà mối liên hệ có thể khác nhau. Ví dụ, giáo dục nghe hoặc đọc tập trung vào từ vựng hoặc ngữ pháp sẽ ảnh hưởng đến khả năng hiểu ngoại ngữ của người học.
5. Điểm tương đồng và mối liên hệ giữa nghe và nói
a. Điểm tương đồng giữa nghe và nói
1) Hiểu ngôn ngữ và tương tác: Nghe và nói đều là các kỹ năng ngôn ngữ để hiểu và tương tác. Nghe tập trung vào việc tiếp nhận và giải thích ngôn ngữ nói của người khác, còn nói tập trung vào việc thể hiện ý kiến và suy nghĩ bằng ngôn ngữ.
2) Đánh giá và điều chỉnh: Cả hai kỹ năng đều có khả năng đánh giá thông tin và điều chỉnh phản hồi tùy thuộc vào ngữ cảnh. Trong nghe, người nghe hiểu ý định và nội dung của người nói, còn trong nói, người nói nhận biết phản hồi của người nghe và điều chỉnh lời nói cho phù hợp.
3) Sử dụng các đặc điểm ngôn ngữ: Cả hai kỹ năng đều có điểm tương đồng trong việc sử dụng các đặc điểm ngôn ngữ. Khả năng hiểu và sử dụng phát âm, ngữ điệu, từ vựng và ngữ pháp đều rất quan trọng trong cả hai kỹ năng.